بسیاری از مردم، از جمله کسانی که در حوزه‌های مرتبط با سلامت فعالیت دارند مانند تکنسین‌های داروخانه یا حتی فراگیران دوره‌های نسخه‌خوانی داروخانه به خوبی از اهمیت این لحظات آگاه‌اند؛ اما هنوز هم افراد زیادی هستند که نمی‌دانند دقیقاً چه کارهایی باید انجام دهند تا در دقایق طلایی قبل از رسیدن اورژانس، جان یک نفر را نجات دهند.
در این مقاله به تفصیل ۱۰ اقدام حیاتی و نجات‌دهنده را بررسی خواهیم کرد که می‌تواند در برخورد با حمله قلبی، نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
۱. تشخیص سریع علائم حمله قلبی
اولین و مهم‌ترین قدم، تشخیص صحیح علائم است. حمله قلبی معمولاً با درد شدید در ناحیه‌ی قفسه سینه که به شانه، بازو، گردن یا فک سرایت می‌کند، همراه است. این درد ممکن است به صورت فشار، سنگینی یا سوزش احساس شود. تعریق سرد، تنگی نفس، تهوع و سرگیجه نیز از علائم شایع هستند. تکنسین‌های داروخانه و کسانی که دوره نسخه‌خوانی را گذرانده‌اند، معمولاً با این نشانه‌ها آشنا هستند؛ اما عموم مردم نیز باید توانایی تشخیص آن‌ها را پیدا کنند.
۲. تماس فوری با اورژانس ۱۱۵
بلافاصله بعد از مشاهده‌ی علائم، باید با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس گرفت. دادن اطلاعات دقیق مثل نشانی محل، وضعیت جسمانی بیمار، علائم ظاهری و زمان شروع علائم، به تیم اورژانس کمک می‌کند تا سریع‌تر و با تجهیزات مناسب به محل اعزام شوند. تکنسین‌هایی که در کلاس‌های نسخه‌خوانی و دوره‌های آموزش داروخانه شرکت کرده‌اند، معمولاً با اصول ارتباط موثر در شرایط بحران آشنا هستند و می‌توانند نقش مهمی در انتقال اطلاعات ایفا کنند.
۳. قرار دادن بیمار در وضعیت نیمه‌نشسته
تا زمان رسیدن نیروهای امدادی، بیمار باید در حالتی قرار گیرد که فشار کمتری بر قلب وارد شود. بهترین وضعیت، حالت نیمه‌نشسته است؛ طوری که نیم‌تنه‌ی بالایی کمی بالا باشد و زانوها کمی خم شوند. این وضعیت باعث کاهش بار کاری قلب و تسهیل در گردش خون می‌شود. بسیاری از موارد ساده اما کاربردی مانند این مورد، در دوره‌های آموزش کار در داروخانه و حتی دوره تکنسین داروخانه هم به هنرجویان آموزش داده می‌شود تا بتوانند در شرایط اورژانسی از آن بهره ببرند.
۴. تجویز آسپرین (در صورت نبود منع پزشکی)
در صورت هوشیار بودن بیمار و نداشتن حساسیت یا بیماری خاص، دادن یک قرص آسپرین جویدنی می‌تواند لخته‌های خونی را کاهش دهد و از گسترش آسیب جلوگیری کند. کسانی که مدرک نسخه‌خوانی یا گواهینامه تکنسین داروخانه دارند، معمولاً با اصول دارویی آشنا هستند و می‌دانند که در شرایط اضطراری چه داروهایی می‌توانند مفید باشند. این آگاهی باید به عموم مردم نیز منتقل شود تا تصمیم‌گیری‌های بهتر در بحران شکل بگیرد.
۵. بررسی تنفس و نبض
اگر بیمار دچار بی‌هوشی شد، باید بلافاصله وضعیت تنفس و نبض او بررسی شود. نبود تنفس یا ضربان قلب نشانه‌ای از ایست قلبی است که نیاز به احیای قلبی ریوی دارد. یادگیری اصول CPR در بسیاری از دوره‌های نسخه‌خوانی فنی حرفه‌ای، آموزش تکنسین داروخانه، یا حتی در کلاس‌های نسخه‌خوانی آنلاین، به عنوان مهارتی ضروری تدریس می‌شود؛ زیرا این مهارت‌ها نه فقط در داروخانه، بلکه در زندگی روزمره نیز ممکن است کاربرد حیاتی داشته باشند.
۶. شروع احیای قلبی ریوی (CPR)
در صورتی که بیمار تنفس یا ضربان نداشته باشد، باید بلافاصله CPR آغاز شود. فشردن قفسه‌ی سینه با ریتم و عمق مناسب، در کنار تنفس مصنوعی (در صورت آموزش‌دیدن) می‌تواند جریان خون و اکسیژن را به مغز و قلب بازگرداند. این اقدام، یکی از پایه‌ای‌ترین مباحث دوره آموزش فوریت‌های پزشکی است که امروزه حتی در بعضی دوره‌های نسخه‌خوانی جهاد دانشگاهی یا دوره‌های آنلاین تکنسین داروخانه گنجانده شده است.
۷. استفاده از دستگاه دفیبریلاتور (AED) در صورت وجود
در مکان‌هایی مثل فرودگاه‌ها، مترو یا داروخانه‌های پیشرفته، دستگاه AED وجود دارد که شوک الکتریکی منظم به قلب وارد می‌کند تا ریتم طبیعی بازگردد. آشنایی با نحوه‌ی استفاده از این دستگاه در دوره‌های آموزش داروخانه، کلاس‌های نسخه‌خوانی پیشرفته و دوره نسخه‌خوانی آنلاین آموزش داده می‌شود.
۸. خودداری از خوراکی یا مایعات
بسیاری از اطرافیان ممکن است به‌اشتباه به فرد دچار حمله قلبی آب یا خوراکی بدهند. این کار به‌شدت خطرناک است؛ چرا که ممکن است بیمار دچار خفگی شود، به‌ویژه اگر هوشیاری کامل نداشته باشد. این مورد در بخش ایمنی دارویی و مشاوره بیماران در دوره‌های نسخه‌خوانی و آموزش تکنسین داروخانه تدریس می‌شود.
۹. جمع‌آوری اطلاعات پزشکی بیمار
اگر نسخه‌ی داروهای بیمار، دفترچه بیمه، یا اطلاعات بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت یا فشار خون در دسترس است، آن‌ها را کنار بگذارید تا به تکنسین‌های اورژانس تحویل دهید. در بسیاری از شرایط، همین اطلاعات، مسیر درمان را تعیین می‌کند. هنرجویان دوره آموزش نسخه‌خوانی یا تکنسین داروخانه نیز، معمولاً با نحوه خواندن نسخه و تداخلات دارویی آشنا می‌شوند که در چنین شرایطی کمک بزرگی است.
۱۰. همکاری کامل با تیم اورژانس
در نهایت، پس از رسیدن اورژانس، باید شرح دقیقی از اقدامات انجام‌شده، علائم مشاهده‌شده و سوابق بیمار ارائه دهید. این همکاری، کیفیت مراقبت و سرعت درمان را افزایش می‌دهد. تکنسین‌های حرفه‌ای که در دوره‌های جهاد دانشگاهی، انجمن داروسازان، یا آموزش‌های فنی‌حرفه‌ای شرکت کرده‌اند، بهتر می‌دانند که گزارش دقیق چقدر در فوریت‌های پزشکی مؤثر است.
نتیجه‌گیری: آگاهی، نجات‌بخش جان‌ها
حمله قلبی یکی از رایج‌ترین و مرگ‌بارترین بحران‌های سلامت است؛ اما خوشبختانه قابل پیشگیری و مدیریت در لحظات اولیه است. دانستن همین اقدامات ساده می‌تواند جان یک عزیز را نجات دهد. اگر علاقه‌مند به حوزه سلامت هستید یا در فکر ورود به بازار کار داروخانه هستید، توصیه می‌شود علاوه بر شرکت در دوره‌های آموزشی مانند دوره تکنسین داروخانه، آموزش نسخه‌خوانی، کلاس نسخه‌خوانی آنلاین، دوره نسخه‌خوانی جهاد دانشگاهی، مدرک نسخه‌خوانی انجمن داروسازان، و آموزش کار در داروخانه، حتماً با اصول اولیه فوریت‌های پزشکی نیز آشنا شوید.
پیشنهاد می‌کنم برای درک بهتر و کامل‌تر، مقاله زیر را نیز بخوانید:
اقدامات اولیه فوریت‌های پزشکی که همه باید بلد باشند
اگر می‌خواهی در بحران‌ها تصمیم درست بگیری و در کنار آن وارد یک حرفه‌ی پرتقاضا و مفید شوی، حتماً در دوره‌های فوریت پزشکی مهارتکس شرکت کن و حرفه‌ای شو.
